DÜŞÜNCE VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ

İfade Özgürlüğüne Dair Emsal Kararlar

İfade Özgürlüğüne Müdahalenin Kanunilik Kriterini Sağlamaması

Hak ve özgürlüklerin ve bunlara yapılacak müdahalelerin ve sınırlandırmaların kanunla düzenlenmesi bu haklara ve özgürlüklere keyfî müdahaleyi engelleyen ve hukuk güvenliğini sağlayan demokratik hukuk devletinin en önemli unsurlarından biridir. Bununla beraber kanunla düzenleme zorunluluğu, hakka yapılacak müdahalenin uygulanmasının kanun çerçevesini aşmayacak şekilde (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(İsa Yağbasan ve diğerleri, B. No: 2013/1481, 20/11/2014) (Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen Siyasi Partiler Kanunu’nun 117. maddesi uyarınca verilen cezalar)
(Fikriye Aytin ve diğerleri, B. No: 2013/6154, 11/12/2014) (Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen Siyasi Partiler Kanunu’nun 117. maddesi uyarınca verilen cezalar)

İfade Özgürlüğüne Müdahalenin Zorunlu Toplumsal İhtiyaca Dayanmaması

İfade özgürlüğü, kişinin haber ve bilgilere, başkalarının fikirlerine serbestçe ulaşabilmesi, düşünce ve kanaatlerinden dolayı kınanamaması ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte çeşitli yollarla serbestçe ifade edebilmesi, anlatabilmesi, savunabilmesi, başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Metin Yalçın, B. No: 2014/5959, 6/2/2019)
(Deniz Benol ve diğerleri, B. No: 2014/18780, 7/2/2019)

Şeref ve İtibar Hakkı ile İfade Özgürlüğü Arasındaki Makul Dengenin Sağlanmaması

Anayasa Mahkemesi, Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinin birinci fıkralarının, ifade özgürlüğüne içerik bakımından bir sınırlama getirmediğini hem gerçek hem de tüzel kişiler için geçerli olan ifade özgürlüğünün siyasi, sanatsal, akademik veya ticari düşünce ve kanaat açıklamaları gibi her türlü ifadeyi kapsamına aldığını belirtmiştir. Mahkeme, açıklanan ve yayılan bir düşüncenin (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Emin Aydın, B. No: 2013/2602, 23/1/2014)
(Bekir Coşkun [GK], B. No: 2014/12151, 4/6/2015)

Yayımlanan Basılı Eser veya Süreli Yayın Nedeniyle Cezaya Çarptırılma

Basın özgürlüğünü kapsayan ifade özgürlüğü, gazete, dergi, kitap gibi araçlar ile düşünce ve kanaatleri açıklama, yorumlama, bilgi, haber ve eleştirilerin yayın ve dağıtım haklarını kapsar. İfade özgürlüğü düşüncenin iletilmesini ve dolaşımını gerçekleştirerek bireyin ve (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Fatih Taş [GK], B. No: 2013/1461, 12/11/2014)
(Ali Gürbüz ve Hasan Bayar, B. No: 2013/568, 24/6/2015)

Ceza İnfaz Kurumlarında İfade Özgürlüğüne İlişkin Müdahaleler

Anayasa Mahkemesi ceza infaz kurumlarında yayınlara erişim ve yayınların ceza infaz kurumlarına kabulüne ilişkin içtihadı belirlemiş; tutuklu ve hükümlülerin yararlanabileceği yayınlara ilişkin esasların da altını çizmiştir. Buna göre derece mahkemelerinin ve kamu gücünü kullanan diğer organların ceza infaz (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Ali Karatay, B. No: 2012/990, 10/12/2014)
(Bejdar Ro Amed, B. No: 2013/7363, 16/4/2015)

İfadelerin Bağlamından Kopartılarak Bütün Olarak Değerlendirilmemesi

İfade özgürlüğüne ilişkin bireysel başvurularda, ifadelerin bağlamlarından kopartılarak incelenmesi Anayasa’nın 13. ve 26. maddelerinde yer alan ilkelerin uygulanmasında ve elde edilen bulguların kabul edilebilir bir değerlendirmesinin yapılmasında hatalı sonuçlara ulaşılmasına neden olabilir. (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Abdullah Öcalan [GK], B. No: 2013/409, 25/6/2014)
(Fatih Taş [GK], B. No: 2013/1461, 12/11/2014)

Basın Özgürlüğünün Korunması

İfade özgürlüğü; kişinin haber ve bilgilere, başkalarının fikirlerine serbestçe ulaşabilmesi, düşünce ve kanaatlerinden dolayı kınanamaması ve bunları tek başına veya başkalarıyla birlikte çeşitli yollarla serbestçe ifade edebilmesi, anlatabilmesi, savunabilmesi, başkalarına aktarabilmesi ve yayabilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla toplumsal ve siyasal çoğulculuğu sağlamak, her türlü (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Bekir Coşkun [GK], B. No: 2014/12151, 4/6/2015)
(Ali Gürbüz, B. No: 2013/724, 25/6/2015)

Kişilik Haklarının İhlali Gerekçesiyle İnternet Sayfasına Erişimin Engellenmesi

Anayasa Mahkemesi internetin modern demokrasilerde başta ifade özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin kullanılması bakımından önemli bir araçsal değere sahip bulunduğunu belirtmiştir. AYM’ye göre internet ortamında düşüncelerin açıklanması ve yayılması basılı yayınlara oranla daha (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Ali Kıdık, B. No: 2014/5552, 26/10/2017)
(Kemal Gözler, B. No: 2014/5232, 19/4/2018)

Tutuklanmanın Kuvvetli Suç Şüphesine Dayanmaması ve Ölçülü Olmaması Nedeniyle İfade Özgürlüğü ve Basın Hürriyetinin İhlali

İfade özgürlüğünün özel bir görünümü olan basın özgürlüğü sadece basının haber verme ve yayma hakkını koruyan bir özgürlük değildir. Basın özgürlüğü demokratik çoğulculuğun sağlanabilmesi açısından halkın haber ve fikirlere ulaşma özgürlüğüyle de doğrudan ilgilidir. Özellikle halkın kamuyu ilgilendiren tartışmalar kapsamındaki haber ve fikirlere ulaşmasına imkân tanınarak bu tür (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Erdem Gül ve Can Dündar [GK], B. No: 2015/18567, 25/2/2016)
(Mehmet Hasan Altan (2) [GK], B. No: 2016/23672, 11/1/2018)

Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâllerde İnternet Sayfasına Erişimin Engellenmesi

4/5/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un 8/A maddesi kapsamındaki erişimin engellenmesi yolu; ancak gecikmesinde sakınca bulunan, dolayısıyla ivedilikle müdahale etmeyi gerektirecek hâllerde işletilmesi gereken istisnai bir yoldur. Dolayısıyla (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
Birgün İletişim ve Yayıncılık Ticaret A.Ş. [GK], B. No: 2015/18936, 22/5/2019
(Baran Tursun Uluslararası, Dünya Ölçeğinde Silahsızlanma, Yaşam Hakkı, Özgürlük, Demokrasi, Barış ve Dayanışma Vakfı (Baransav) ve Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret A.Ş., B. No: 2015/18581, 26/9/2019)

Bilgi Edinme Hakkı ile İfade Özgürlüğü İlişkisi

İfade özgürlüğünün ön koşulu olan haber, düşünce ve bilgilerin serbestçe araştırılması, elde edilmesi ve öğrenilmesinin haber ve bilgi kaynaklarının erişilebilir olmasına bağlı olduğu unutulmamalıdır. Bireyler çeşitli yollarla elde ettikleri bilgiler sayesinde düşüncelerini oluşturma sürecine girer. Devlet, kamu düzeni (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Yaman Akdeniz (2) [GK], B. No: 2016/6815, 15/2/2023)

İnternet Sitesine Yönelik Erişimin Bütünüyle Engellenmesi

Ulaşılabilirliği, haber ve fikirlerin saklanma süresi ve kapasitesi ile hacimce büyük haber ve fikirleri iletme imkânı gözetildiğinde internet, halkın haber almasının ve bilgilerin iletilmesinin gelişiminde önemli bir role sahiptir. İnternet, herhangi bir sınırlama gözetmeksizin herkesin haber ve fikirlere (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Yaman Akdeniz ve diğerleri, B. No: 2014/3986, 2/4/2014)
(Youtube Llc Corporation Service Company ve diğerleri [GK], B. No: 2014/4705, 29/5/2014)

İfade Özgürlüğü ile Bağlantılı Olarak Etkili Başvuru Hakkının İhlali

Etkili başvuru hakkı; anayasal bir hakkının ihlal edildiğini ileri süren herkese hakkın niteliğine uygun olarak iddialarını inceletebileceği makul, erişilebilir, ihlalin gerçekleşmesini veya sürmesini engellemeye ya da sonuçlarını ortadan kaldırmaya elverişli idari ve yargısal yollara başvuruda bulunabilme imkânı (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret A.Ş. ve diğerleri [GK], B. No: 2018/14884, 27/10/2021)
(Hasan Mama ve Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası, B. No: 2018/24209, 21/12/2022)

Yeni Kurulacak veya Yeniden Yayına Başlayacak Radyolara Frekans Tayin Edilmesi

İfade ve basın özgürlükleri birçok bakımdan demokrasinin işleyişi için yaşamsal önemdedir. İfade ve basın özgürlüklerinin bu önemi gözönüne alındığında devletin anılan özgürlüklere en yüksek güvenceyi sağlaması gerekir. Nitekim bunun bir ifadesi olarak Anayasa'nın 28. maddesinin üçüncü fıkrasında devlete, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alma yükümlülüğü .(...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Bizim Fm Radyo Yayıncılığı ve Reklamcılık A.Ş. [GK], B. No: 2014/11028, 18/10/2017)
(İyi Haber Yayın Organizasyon Tic. A.Ş., B. No: 2014/13819, 10/1/2018)

Düşünce Açıklamalarının İlgili ve Yeterli Gerekçe Olmaksızın Terör Propagandası Sayılması

Terör örgütleri, görüşlerinin toplum içinde yayılmasını ve fikirlerinin kökleşmesini hedefleyerek, bu amacın gerçekleşmesine yönelik her türlü vasıtaya başvurabilmektedirler. Terörün veya terör örgütlerinin propagandasının da söz konusu vasıtalardan biri olduğunda kuşku yoktur. (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Mehmet Ali Aydın [GK], B. No: 2013/9343, 4/6/2015)
(Ali Gürbüz, B. No: 2013/724, 25/6/2015)

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararları Nedeniyle İfade Özgürlüğünün İhlal Edilmesi

İfade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını ilgilendiren konularda yapılan yargılamalar sonucunda verilen HAGB kararları neticesinde yapılan başvurulara ilişkin olarak Anayasa Mahkemesi Atilla Yazar ve diğerleri [GK], B. No: 2016/1635, 5/7/2022 kararında TBMM’ye çağrıda bulunarak ilgili (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Atilla Yazar ve diğerleri [GK], B. No: 2016/1635, 5/7/2022)
(Deniz Yavuncu ve diğerleri [GK], B. No: 2018/5126, 23/2/2023)

Terör Propagandası ve/veya Terör Örgütüne Yardım Etme Nedeniyle Verilen Cezanın Zorunlu Toplumsal İhtiyaca Dayanmaması

Temel hak ve özgürlüklere yönelik bir müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun kabul edilebilmesi için zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşılaması ve orantılı bir müdahale olması gerekir. Müdahaleyi oluşturan tedbirin zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşıladığının kabul (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Cahit Baybariz ve Edep Tekin, B. No: 2015/15091, 22/7/2020)
(Ayhan Ölmez ve diğerleri, B. No: 2015/15090, 11/2/2021)

Adli ve İdari Makamlara Şikayetler Bakımından İfade Özgürlüğü

Anayasa Mahkemesinin bir görevi de bireylerin fikirlerini ifade özgürlüğü yoluyla ifade etme hakları ile Anayasa'nın 26. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen meşru amaçlar arasında adil bir dengenin sağlanıp sağlanamadığını denetlemektir. Meşru amaçların bir olayda varlığının hakkı ortadan (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Yavuz Tekelioğlu, B. No: 2015/10606, 26/12/2018)
(Meral Özata Özgürol, B. No: 2015/2326, 26/12/2018)

Dini Değerlere Hakaret İçeren İfadeler Nedeniyle Cezalandırılma

Anayasa'nın 24. maddesinde yer verilen din ve vicdan özgürlüğü Anayasa'nın 2. maddesinde ifadesini bulan demokratik devletin vazgeçilmez unsurlarındandır. Din ve vicdan özgürlüğünün demokratik toplumun temellerinden biri olmasının kökeninde dinin hem bir dine bağlı olan bireyler tarafından hayatı anlama ve (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Mehmet Emre Döker, B. No: 2015/486, 19/9/2018)
(Ufuk Çalışkan, B. No: 2015/1570, 7/3/2019)

İddia ve Savunma Dokunulmazlığı Kapsamındaki İfadeler Nedeniyle Cezalandırılma

Devletin bireylerin maddi ve manevi varlığının korunması ile ilgili pozitif yükümlülükleri çerçevesinde şeref ve itibarın korunması hakkı ile diğer tarafın Anayasa’da güvence altına alınmış olan iddia ve savunma dokunulmazlığı ve ifade özgürlüğünden yararlanma hakkı arasında adil bir denge kurması gerekir. (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Keleş Öztürk, B. No: 2014/15001, 27/12/2017)
(Kenan Gül, B. No: 2015/17892, 19/2/2019)

Sanatsal ve Bilimsel İfade Özgürlüğünün Korunması

İfade özgürlüğünün özel bir türü olan bilim ve sanat özgürlüğü de Anayasa'nın 27. maddesinde özel olarak korunmuştur. Bu bağlamda Anayasa’nın 26. maddesi ve daha özel olarak da 27. maddesi, bilgi ve fikir edinme ve düşünceleri yayma kapsamında sanatsal ifade özgürlüğünü de içerir ve bu anayasal (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(İrfan Sancı, B. No: 2014/20168, 26/10/2017)
(Mehmet Ali Gündoğdu ve Mustafa Demirsoy, B. No: 2015/8147, 8/5/2019)

Kamu Görevlilerinin İfade Özgürlüğünün Sınırlanması

Sendikal veya diğer faaliyetler kapsamında kullandıkları ifadeler nedeniyle kamu görevlilerine verilen disiplin cezaları da ifade özgürlüğüne müdahale biçimlerinden birisini oluşturmaktadır. Sözgelimi bir siyasi partinin basın açıklamasına katılan bir kamu görevlisine uygulanan disiplin cezasının “ifade (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Hasan Güngör, B. No: 2013/6152, 24/2/2016)
(Hulusi Özkan, B. No: 2015/18638, 15/11/2018)

İfade Özgürlüğünü Koruyan Bir Ortamın Sağlanmaması Nedeniyle Devletin Pozitif Yükümlülüklerinin İhlali

İfade özgürlüğü alanında devletin pozitif yükümlülüklerinin dayanağını demokrasinin korunması ile kişinin temel hak ve hürriyetlerinin sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan engellerin kaldırılmasına, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartların (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Baskın Oran, B. No: 2014/4645, 18/4/2018)

Özel Hukuk Uyuşmazlıklarının Çözümünde İfade Hürriyeti Yönünden Devletin Pozitif Yükümlülüklerinin İhlali

Pozitif yükümlülükler özel hukuk kişilerinin birbirleri ile olan uyuşmazlıklarının çözümüne ilişkin yasal altyapının oluşturulmasını, söz konusu uyuşmazlıkların adil yargılama gereklerine uygun ve usul yönünden güvenceleri haiz bir yargılama kapsamında incelenmesini ve bu yargılamalarda temel haklara ilişkin (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Kasim Çiftçi ve diğerleri, B. No: 2019/33243, 4/7/2022)
(Musa Dayan, B. No: 2019/33240, 31/1/2023)

Basın İlân Kurumu Tarafından Yayın Organlarına Verilen Resmi İlân ve Reklamların Kesilmesi

Anayasa Mahkemesi ulusal gazetelerin yayımcısı olan başvurucuların gazetelerinde yayımlanan bazı haber ve köşe yazıları nedeniyle Basın İlan Kurumunca (BİK) çeşitli sürelerde resmî ilan ve reklamlarının kesilmesine karar verilmesinin ifade ve basın özgürlüklerini ihlal ettiği iddialarına ilişkin Yeni Gün (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Medya Gündem Dijital Yayıncılık Ticaret A.Ş. [GK], B. No: 2013/2623, 11/11/2015)
(Uğurlu Gazetecilik Basın Yayın Matbaacılık Reklamcılık Ltd. Şti. (3), B. No: 2016/5653, 9/1/2020)

Radyo ve Televizyon Yayıncılığına İlişkin Sınırlamalar

Anayasa Mahkemesine göre ifade özgürlüğü, yalnızca düşünce ve kanaatlerin içeriğini değil; iletilme biçimlerini de koruma altına almaktadır. Bu bağlamda basılıp çoğaltılabilen kitle iletişim araçlarından farklı ve daha etkin bir konumda bulunan radyo ve televizyon yayınlarının, ifade özgürlüğünün ayrılmaz bir (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(R. V. Y. A.Ş., B. No: 2013/1429, 14/10/2015)
Halk Radyo ve Televizyon Yayıncılık A.Ş. [GK], B. No: 2014/19270, 11/7/2019