Mülkiyet Hakkına Müdahalenin Kanunilik Kriterini Sağlamaması

Mülkiyet hakkı Anayasa'da mutlak bir hak olarak düzenlenmemiş, Anayasa'nın 13. ve 35. maddelerinde belirtilen ölçütlere uygun olması koşuluyla bu hakkın sınırlandırılabilmesi mümkün kılınmıştır. Anayasa'nın 35. maddesinin ikinci fıkrasında mülkiyet hakkının ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabileceği belirtilmek suretiyle mülkiyet hakkına yönelik müdahalelerin kanunda öngörülmesi gereği ifade edilmiştir. (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Celalettin Aşçıoğlu, B. No: 2013/1436, 6/3/2014) (Kamulaştırmasız el atma)
(Türkiye İş Bankası A.Ş. [GK], B. No: 2014/6192, 12/11/2014)  (Vergi ve benzeri mali yükümlülükler)

Mülkiyet Hakkıyla Bağlantılı Olarak Ayrımcılık Yasağının İhlali

Eşitlik ilkesi hem başlı başına bir hak hem de diğer hak ve özgürlüklerden yararlanılmasına hâkim temel bir ilke olarak kabul edilmektedir. Anayasa'nın 10. maddesi eşitlik ilkesinden faydalanacak kişi ve ilkenin kapsamı konusunda bir sınırlama getirmemiştir. Anayasa'nın 11. maddesinde yer (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Reis Otomotiv Ticaret ve Sanayi A.Ş. [GK], B. No: 2015/6728, 1/2/2018)
(Tevfik İlker Akçam, B. No: 2018/9074, 3/7/2019)

Geçici Hukuki Koruma Tedbirlerinin Uzun Sürmesi

Mülkiyet hakkını sınırlandıran bir tedbirin uygulanmasının ölçülü olabilmesi için gerek kapsamı gerekse de süresi itibarıyla orantılı olarak uygulanması gerekir. Bireylerin mülkiyet haklarıyla ilgili olarak bu ve benzeri tedbirlerin uygulanmasının zarara yol açması kaçınılmazdır. Ancak bu zararın kaçınılmaz olandan ağır veya aşırı sonuçlara da yol (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Hesna Funda Baltalı ve Baltalı Gıda Hayvancılık San. ve Tic. Ltd. Şti. [GK], B. No: 2014/17196, 25/10/2018)
(Sevil Gümüş, B. No: 2014/13956, 9/1/2019)

İmar Planında Kamusal Alan ve Hizmetlere Ayrılan Taşınmazların Uzun Süre Kullanılamaması ve/veya Bunlara İlişkin Zararların Tazmin Edilmemesi

Taşınmazın imar planında kamu hizmetine ayrılması, henüz bir kamulaştırma yapılmayıp fiilen de taşınmaza el atılmadığı için mülkiyet hakkından yoksun bırakma sonucu doğurmamakla birlikte malikin mülkiyet hakkından doğan yetkilerini önemli ölçüde kısıtlamaktadır. Bu kapsamda kamu hizmeti alanı olarak ayrıldığı için taşınmaz üzerinde.(...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(İbrahim Sözer ve diğerleri, B. No: 2016/10425, 4/4/2019)
(Abdullah Tantaş ve diğerleri [GK], B. No: 2018/2739, 15/12/2021)

Sosyal Güvenlik Yardımının Ödenmemesi/Kesilmesi/Azaltılması

Mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin ölçülü olup olmadığı değerlendirilirken tarafların yasal yükümlülüklerinin neler olduğu, bunların yerine getirilmesinde ihmalkarlık gösterilip gösterilmediği ve ihmalin varlığının tespiti halinde bunun hukuka aykırı sonucun doğmasında bir etkisinin bulunup bulunmadığı da gözönünde bulundurulmalıdır. (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Yeşim Bullock, B. No: 2014/13223, 20/9/2017)
(Kuddis Büyükakıllı, B. No: 2014/3941, 5/10/2017)

İdarenin Ruhsatsız Yapılara İlişkin İşlem ve Eylemlerinden Doğan İhlaller

Anayasa'nın 35. maddesine uygun olarak bir kimsenin mülkiyet hakkına devlet tarafından müdahale edilmişse veya mal varlığı üzerindeki hakları kullanılamaz hâle getirilmişse bu kişinin hakkının korunması gerekir. Bu da ancak mülkiyete konu mal varlığının değerinin ödenmesi suretiyle gerçekleştirilebilir. Kural olarak devlet tarafından el (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Melahat Altın ve Filiz Freifrau Von Thermann, B. No: 2014/11408, 8/12/2016)
(İrfan Öztekin, B. No: 2014/19140, 5/12/2017)

El Koyma ve Benzeri Tedbirlerin Uzun Sürmesi

Kamu makamlarınca başvurucunun mülkiyet hakkına yapılan müdahaleyle gerçekleştirilmek istenen amaç ile bu amacı gerçekleştirmek için kullanılan araçlar arasında makul bir ölçülülük ilişkisinin olup olmadığı değerlendirilmelidir.

Mülkiyet hakkını sınırlandıran bir tedbirin uygulanmasının Anayasa'nın 13. ve 35. maddelerine göre ölçülü olabilmesi için bu tedbirin öngörülen kamu yararı amacını (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Onur Tur Uluslararası Nakliyat Ltd. Şti., B. No: 2015/947, 15/11/2018)
(Yeter Deri Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş., B. No: 2015/8867, 21/2/2019)

Kamulaştırma Bedelinin Değer Kaybına Uğratılması

Anayasa'nın 46. maddesinde öngörülen ve temel öğesinin “kamu yararı” olduğu kabul edilen kamulaştırma, bir taşınmaz üzerindeki özel mülkiyet hakkının, malikin rızası olmaksızın, kamu yararı için ve karşılığı ödenmek koşuluyla devlet tarafından sona erdirilmesidir. Kamulaştırmayı düzenleyen 46. maddenin birinci fıkrasında; "Devlet ve (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Mehmet Akdoğan ve diğerleri, B. No: 2013/817, 19/12/2013)
(Gülşen Özsoy ve diğerleri, B. No: 2014/774, 17/11/2016)

Mali Güç Oranında Vergilendirme/Orantılılık

Orantılılık ilkesi gereği kişilerin mülkiyet hakkının sınırlandırılması hâlinde elde edilmek istenen kamu yararı ile bireyin hakları arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir. Bu adil denge, başvurucunun şahsi olarak aşırı bir yüke katlandığının tespit edilmesi durumunda bozulmuş olacaktır. Anayasa Mahkemesi, müdahalenin (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Filiz Freıfrau Von Thermann ve İnci Sıeber, B. No: 2019/33855, 13/9/2022)

Sosyal Güvenlik Alacağının Değer Kaybına Uğratılması

Sosyal güvenlik ödemeleri parasal bir karşılığa tekabül ettiği için, anayasal mülkiyet hakkının temel ölçütü olan ekonomik bir değer teşkil etmektedir. Bu yönüyle, sosyal güvenlik hakkı değil ama içinde bulunulan sosyal güvenlik pozisyonundan kaynaklanan maddi talepler mülkiyet hakkı kapsamında korunmaktadır ve bireysel başvuruya konu (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Ferda Yeşiltepe [GK], B. No: 2014/7621, 25/7/2017)
(Güler Ergin, B. No: 2015/7602, 10/5/2018)

Müsadere/Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi

Anayasa'nın 35. maddesine göre kişilerin mülkiyetleri ancak kanunla öngörülmüş usullerle ve kamu yararı gereği karşılığı ödenmek suretiyle ellerinden alınabilir. Anayasa'nın 13. maddesinde yer alan ölçülülük ilkesi gereği kişilerin mülklerinden mahrum bırakılmaları halinde elde edilmek istenen kamu yararı ile mülkünden mahrum bırakılan bireyin (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Kırca Mühendislik İnş.turz.tic. ve San. A.Ş., B. No: 2014/6241, 29/9/2016)
(Arif Güven, B. No: 2014/13966, 15/2/2017)

Deprem Nedeniyle Kalıcı Konut Tahsisinin Reddi

Anayasa'nın 35. maddesinin birinci fıkrasında "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir." denilmek suretiyle mülkiyet hakkı güvenceye bağlanmıştır. Bu maddede bir temel hak olarak güvence altına alınmış olan mülkiyet hakkının gerçekten ve etkili bir şekilde korunabilmesi yalnızca devletin müdahaleden kaçınmasına bağlı değildir. (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Sedat Şanlı, B. No: 2018/6812, 3/7/2019)
(Ahmet Özgar ve diğerleri, B. No: 2019/9747, 1/3/2023)

Mülkiyet Hakkına Yönelik Müdahalenin Meşru Amacının Bulunmaması

Anayasa'nın 13. ve 35. maddeleri uyarınca mülkiyet hakkı ancak kamu yararı amacıyla sınırlandırılabilmektedir. Kamu yararı kavramı, mülkiyet hakkının kamu yararının gerektirdiği durumlarda sınırlandırılması imkânı vermekle bir sınırlandırma amacı olmasının yanı sıra mülkiyet hakkının kamu yararı amacı dışında sınırlanamayacağını (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Ercan Demirbaş, B. No: 2018/20608, 15/9/2021)

İdari İşlemin İptali Sonrasında Parasal Alacakların Temin Edilmemesi

Hukuk devletinde idare, hukuka aykırı olarak tesis ettiği işlemlerin sebep olduğu ihlalleri giderme yükümlülüğü altındadır. İdare; eski hâle getirme (restitutio in integrum) ilkesi gereğince, hukuka aykırı işlem tesis edilmediğinde kişi hangi durumda olacaksa onu bu duruma mümkün olduğunca en yakın konuma getirmekle yükümlüdür. (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Demet Demirel ve diğerleri [GK], B. No: 2019/12998, 1/12/2022)
(İsmail Güller, B. No: 2019/30143, 16/3/2023)

Kamulaştırılan Taşınmazın Amacına Uygun Kullanılmaması (Kamu Yararı Amacı Sorunları)

Anayasa'nın 35. maddesi uyarınca mülkiyet hakkı kamu yararı amacıyla sınırlandırılabilmektedir. Toplum yararı, ortak çıkar, genel yarar gibi birbirinin yerine kullanılan kavramlarla ifade edilen ve bireysel çıkardan farklı onun üstünde ortak bir yarar olan kamu yararı Anayasa'nın 35. maddesinin mülkiyet hakkı açısından öngördüğü özel (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Nusrat Külah, B. No: 2013/6151, 21/4/2016)
(Süleyman Oktay Uras ve Sevtap Uras, B. No: 2014/11994, 9/3/2017)

Tapu Tahsis Belgesi/İmar Uyuşmazlıkları

Anayasa Mahkemesi dava tarihi itibarıyla kanunda öngörülen tescil koşullarının gerçekleştiği kabul edilmesine karşın, sonradan bu koşullarda yapılan değişikliğe dayalı olarak tescil talebinin reddedilmesinin mülkiyet hakkına müdahale teşkil ettiğini kabul etmiştir. Ayrıca mülkiyet hakkına yapılan söz konusu müdahalenin türünün, yoksun bırakma (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Ayşe Öztürk, B. No: 2013/6670, 10/6/2015)
(Osman Ukav, B. No: 2014/12501, 6/7/2017)

Çalışma Ruhsatı/Lisans Uyuşmazlıkları

Anayasa Mahkemesi ruhsat ve lisans uyuşmazlıklarını genel olarak mülkiyetin kamu yararına kullanımının kontrolü veya düzenlenmesine ilişkin üçüncü kural çerçevesinde incelemiştir. Bu bağlamda ruhsat ve lisans alanında kamu makamlarının geniş bir takdir yetkilerinin olduğu kabul edilmiş ancak bu takdir yetkisinin dahi mülkiyet hakkının (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Çağdaş Petrol Ürünleri Pazarlama Otomotiv Tic. ve Tur. Ltd. Şti., B. No: 2015/12306, 28/11/2018)
(Cevdet Timur, B. No: 2015/3742, 10/1/2019)

Mülkiyet Hakkına Yapılan Müdahalenin Gereklilik Kriterini Karşılamaması

Anayasa'nın 13. maddesinde yer alan ölçülülük ilkesi elverişlilik, gereklilik ve orantılılık olmak üzere üç alt ilkeden oluşmaktadır. Elverişlilik öngörülen müdahalenin amacı gerçekleştirmeye elverişli olmasını, gereklilik amaç bakımından müdahalenin zorunlu olmasını yani aynı amaca daha hafif bir müdahale ile ulaşılmasının mümkün (...) Devamı için tıklayınız.

İlgili Kararlar
(Ö. Ltd. Şti., B. No: 2018/18975, 15/9/2021)
(Hanife Yıldız Torum ve Nimet Filiz Seven [GK], B. No: 2018/1567, 10/2/2022)